P/E là một chỉ số đơn giản, cơ bản và mạnh mẽ để đo lường tính hấp dẫn của một cổ phiếu. Nhưng nó chỉ là dấu hiệu để nhận diện sức hấp dẫn, còn tính xác thực thì cần soi thêm nhiều yếu tố.
P/E được tính bởi hai tham số sinh ra từ hiện tại và quá khứ, nên việc nó cao hay thấp đều chưa thể nói ngay cổ phiếu tốt hay xấu trong tương lai.
P/E cao có thể là do E bị giảm đột ngột mà P vẫn chưa giảm kịp ngay, hoặc do E dự phóng trong tương lai lớn, nhà đầu tư kéo P lên với niềm tin sau này khi E đó thành sự thật P/E quay trở lại mức bình thường. Có những trường hợp P/E rất cao, nhưng cũng không hẳn là xấu.
Chẳng hạn khi doanh thu cao, doanh nghiệp chưa giảm chi phí để chiếm lĩnh thị phần, khiến lợi nhuận còn thấp. Với doanh thu 100, kéo lợi nhuận từ 1 lên 3 chỉ tương đương với tăng 2% của doanh thu nhưng là tăng 300% của lợi nhuận, tức giảm P/E đi tới 3 lần. Nên nếu tính toàn bộ thời gian, P/E cao chỉ là anomaly, diễn ra trong time ngắn trước khi E được hiện thực hóa. P/E có thể cao liên tục trong nhiều năm, thường là chỉ dấu cho một công ty có khả năng tăng trưởng bền bỉ, được thị trường kỳ vọng và là kỳ vọng có cơ sở.
Ngược lại, P/E cao cũng có thể do P bị làm giá thay vì phản ánh thực tế kỳ vọng có cơ sở của nhà đầu tư về E. Điều này thường đúng khi P tăng mạnh trong thời gian quá ngắn, hoặc vẽ ra một đường giá “có quy tắc” mà không thông qua một trận chiến tâm lý trâu gấu có tính ngẫu nhiên đáng kể.
P/E thấp thường mang lại lo ngại nhiều hơn P/E cao. Có thể là do P quá thấp khi E cao, nhưng nói chung có thể yên tâm là gần 20 công ty chứng khoán, hàng ngàn môi giới và đủ các thể loại bot lọc cổ phiếu sẽ khó bỏ sót con nào E cao mà để P thấp quá. Lý do thường nằm ở E thấp “mãn tính”, cần có một cuộc cải tổ nào đó đẩy kỳ vọng E (P) lên, mà giới đầu tư chưa nhìn thấy.
Warrent Buffet nói, một công ty tuyệt vời có giá hợp lý sẽ tốt hơn một công ty vừa phải có giá tuyệt vời.
Câu ấy dịch ra P/E thì đại loại là P hơi cao (nhưng chưa phản ánh hết E tương lai), E hiện tại bình thường tốt hơn là P rất thấp (phản ánh quá đà tình cảnh bi đát của E tương lai), E hiện tại bình thường.
Đoạn diễn giải trên phục vụ cho kết luận này.
